Birleşmiş Milletler’e bağlı UlusIararası Ceza Mahkemesi’nin Gazze’de bir yıldır işlenen savaş hataları ve insanlığa karşı kabahatlerden sorumlu olduğu gerekçesiyle İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu ve eski Savunma Bakanı Yoav Gallant hakkında verdiği tutuklama kararı, dünyayı böldü. UCM’ye taraf kimi Avrupa ülkeleri mahkemenin kararına uyacaklarını açıklarken, Tel Aviv’in baş müttefiki ABD kararı utanç verici olarak nitelendirdi.
ROMA STATÜSÜNE SAYGI
BM’nin Roma Statüsü’ne imza atarak UCM’nin kararlarına uyma kelamı veren 124 ülke bulunuyor. AB Dış Siyaset Temsilcisi Josep Borrell, UCM kararı için “Bu siyasi bir karar değil. Bu bir mahkemenin, milletlerarası adalet mahkemesinin kararıdır. Mahkemenin kararına hürmet duyulmalı ve uygulanmalıdır” dedi. AB üyesi ülkeler dahil Batılı hükümetlerden peş peşe karara uyacaklarına ait açıklamalar geldi.
– İtalya: Savunma Bakanı Guido Crosetto Netanyahu’nun ülkelerine gelmesi halinde tutuklayacaklarını aktarırken Başbakan Giorgia Meloni ise tutuklama kararına ait yaptığı açıklamada, “Önümüzdeki hafta İtalya’da toplanacak olan G7 bakanları UCM’nin Netanyahu hakkındaki tutuklama kararını görüşecek. İsrail devletinin sorumluluğu ile Hamas ortasında bir eşdeğerlik kelam konusu olamaz” dedi.
– Hollanda: Dışişleri Bakanı Caspar Veldkamp, UCM’nin kararına uyacaklarını ve Netanyahu’nun Hollanda’ya gelmesi halinde tutuklanacağını açıkladı. İsrail Dışişleri Bakanlığı ise açıklaması sebebiyle Veldkamp’ın 25 Kasım’da İsrail’e yapacağı ziyareti iptal ettiğini bildirdi.
– Belçika: Başbakan Yardımcısı Petra De Sutter, AB’nin tutuklama buyruğuna uyması ve İsrail ile paydaşlığı durdurması gerektiğini belirtti.
– İspanya: Başbakan Yardımcısı Yolanda Diaz, tutuklama buyruğuna dayanak verdi. Diaz, “Filistin halkına yönelik soykırım cezasız kalamaz” açıklamasında bulundu.
– İsviçre: Federal Adalet Ofisi Bağlantı Sorumlusu Ingrid Ryser, ülkesinin 2001’de Roma Statüsü’nü onayladığını belirterek “Bu süreçte İsviçre’ye girmeleri halinde Netanyahu ve öbür sanıkları tutuklamakla yükümlüyüz” dedi.
– Norveç: Dışişleri Bakanı Espen Barth Eide “UCM, önemli hatalar için hesap verebilirliğin sağlanmasında çok değerli rol oynuyor. Mahkemeye itimadımız tam” açıklamasında bulundu.
– İrlanda: Başbakan Simon Harris, “İrlanda UCM’nin üstlendiği role hürmet duymaktadır. Mahkemeye dayanak verecek konumda olan herkes de hemen bu türlü yapmalı” açıklamasını yaptı.
– Slovenya, Litvanya, Estonya: Slovenya Başbakanı Robert Golob, ülkesinin karara büsbütün uyacağını bildirdi. Litvanya Dışişleri Bakanlığı’ndan yapılan açıklamada, UCM’nin kararlarının taraf olan tüm ülkeler için bağlayıcı olduğu belirtildi. Estonya Dışişleri Bakanı Margus Tsahkna da, “Estonya, taraf olduğu UCM’nin tutuklama kararlarını dikkate almaktadır” tabirlerini kullandı.
– Avustralya ve Kanada: Avustralya Dışişleri Bakanı Penny Wong, UCM kararına hürmet duyacaklarını açıkladı. Kanada Başbakanı Justin Trudeau ise “Uluslararası mahkemelerin tüm kararlarına uyacağız” dedi.
BERLİN VE LONDRA UZAKLIKLI
Bazı Batılı hükümetler ise UCM’nin kararına uyup uymayacaklarına ait net açıklamalar yapmaktan kaçındı.
-Almanya: Hükümet Sözcüsü Steffen Hebestreit, “Ülke içinde atılacak adımlar titizlikle incelenecek” ifadesini kullandı. Dışişleri Bakanı Annalena Baerbock da tutuklama kararının Almanya’da uygulama açısından ne manaya geldiğinin incelendiğini söyledi.
– İngiltere: İçişleri Bakanı Yvette Cooper, İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu ya da Gallant’ın İngiltere’ye gelmesi halinde tutuklanıp tutuklanmayacağına yönelik soruları cevapsız bıraktı.
– Fransa: Dışişleri Bakanlığı’ndan yapılan açıklamada tutuklama buyruğunun, “bir yargılama değil, bir suçlamanın resmileştirilmesi” olduğu belirtildi. Açıklamada Roma Statüsü’ne olan bağlılığın sürdüğü vurgulanırken, birebir vakitte “terör örgütü Hamas ile demokratik bir devlet olan İsrail ortasında hiçbir denkliğin mümkün olmadığı” kaydedildi.
BİDEN’DAN SERT REAKSİYON: UTANÇ VERİCİ
İSRAİL’in en büyük müttefiki ve Roma Statüsü’ne imza atmayan ülkelerden biri olan ABD, UCM’nin kararına sert reaksiyon gösterdi. Beyaz Saray’dan ABD Başkanı Joe Biden adına yapılan açıklamada, “UCM’nin İsrailli önderler hakkında tutuklama buyruğu çıkarması rezalettir” tabirini kullandı. İsrail ile Hamas’ın “eş değer” olmadığını belirten Biden, İsrail’in güvenliğine yönelik tehditlere karşı her vakit Tel Aviv’in yanında yer alacaklarını yineledi. Mahkeme, Netanyahu ve Gallant ile bir arada öldürüldüğü sav edilen Hamas önderlerinden Muhammed Deif için de tutuklama buyruğu çıkarmıştı.
TRUMP YAPTIRIMA HAZIRLANIYOR
Öte yandan ABD’de seçimleri kazanan ve Ocak 2025’te işbaşı yapması beklenen Donald Trump’ın, vazifeye geldiğinde karar münasebetiyle UCM’ye yaptırım uygulayacağı belirtiliyor. İsrail kamu yayıncısı Kan’a konuşan Washington kaynakları, Trump idaresinin UCM Başsavcısı Karim Khan’a ve tutuklama buyruğu çıkaran yargıçlara karşı ferdî yaptırımlar getirmeyi düşündüğünü belirtti. Trump’ın ulusal güvenlik danışmanı adayı Mike Waltz da “Ocak ayında UCM ve BM’nin antisemitik önyargılarına karşı güçlü bir cevap bekleyebilirsiniz” açıklamasında bulundu.
PEKİN’DEN UCM’YE NESNELLİK DAVETİ
ULUSLARARASI Ceza Mahkemesi’ne taraf olmayan Çin, mahkemeyi “nesnel” bir durum almaya çağırdı. Çin Dışişleri Bakanlığı sözcüsü Lin Jian, gazetecilerin sorusu üzerine “Çin, UCM’nin objektif ve adil bir konum almasını ve yetkilerini yasaya uygun biçimde kullanmasını umuyor” açıklamasında bulundu. Jian, “Filistin probleminde, Çin her vakit adalet ve milletlerarası hukukun yanında durmuştur. Çin, memleketler arası insancıl hukuk dahil milletlerarası hukuka ters olan tüm aksiyonlara karşı çıkıyor, sivillere ziyan veren ve sivil tesisleri saldıran her türlü teşebbüsü kınıyor” sözlerini kullandı.
NETANYAHU: HAYDUT BAŞSAVCI
TUTUKLAMA kararını tanımadıklarını açıklayan İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu, UCM Başsavcısı Karim Khan’a yüklendi. Mahkemenin kendisi ve Gallant’a “hayali hatalar yönelttiğini” sav eden Netanyahu, kararın “tek ve biricik Yahudi devletine karşı antisemitik hislerle hareket eden taraflı yargıçlar” tarafından alındığını söyledi. Khan hakkında cinsel suçlamalar bulunmasına atıfta bulunan Netanyahu, “Demokratik olarak seçilmiş İsrail devleti başbakanı ve eski savunma bakanımız hakkında tutuklama buyruğu çıkarma kararı, cinsel taciz suçlamalarından kurtulmaya çalışan bir haydut savcı tarafından verildi” dedi.
ORBAN ÇIKINTILIK YAPTI: NETANYAHU’YU DAVET EDECEĞİM
AVRUPA’dan UCM’nin kararına birinci net itiraz ise AB Dönem Başkanı Macaristan’dan geldi. Macaristan Başbakanı Viktor Orban, karara reaksiyon olarak Netanyahu’yu ülkesine davet edeceğini açıkladı. Mahkemenin devam eden çatışmaya müdahale ettiğini tez eden Orban, “Netanyahu’yu Macaristan’ı ziyaret etmeye davet edeceğim ve gelmesi halinde kendisine UCM kararının Macaristan’da hiçbir tesiri olmayacağını garanti edeceğim” diye konuştu. İsrail lideri Netanyahu, Orban’ın sözlerini memnuniyetle karşıladığını belirterek “Çirkin kararın gerisinde duranların utanç verici zayıflığı karşısında Macaristan, adalet ve hakikatin yanında duruyor” açıklamasında bulundu.